aRaÇ-aMaÇ dikotomisi

Amacın (gidilen yerin) kutsanması, aracın (oraya giden yolun ya da oraya götüren aracın) kutsallaştırılmasını doğurabilir bazen. Araçları, amaç yapabilir böylece insan. Ama amaçlaştırılan araçlar (putlar), gerçek amaçların imkansızlaştırılmasına sebep olurlar. Çünkü gerçek amacın gerçekleşmesi, onlara artık ihtiyaç kalmaması ile eş anlamlıdır. Varlıklarını sürdürmek için, gerçek amacın gerçekleşmemesi gerekir yani. Böylece araçlarımız bizi, götürmeleri gerekenden başka bir yere götürür olur. İçinden çıkılması güç bir paradoksa.. (..) Peki araçların amaçlaştırılması nasıl olur? Ya amaç çok uzaktır ve aradan geçen zaman bir şeylerin üzerine perde olur, ya da aracını kaybetmekten korkar insan! Kısaca aracının araçlığını sorgulamaz ve unutur: Unuttukça daha çok sorgulamaz; daha çok sorgulamadıkça da, daha çok unutur..

Şimdi gelelim popüler bir örneğe: Süslenmek!

İnsanlığın ilk süslenme yöntemlerine bakarsak: Ölü hayvan ve insanların dişlerinden kolye ve bilezikler, kulaklarını ve memelerini sarkıtabilecek kadar ağır küpeler, boyunlarını uzatabilecek kadar ağır geniş kolyeler yapma ve yüzlerini ürkütücü şekillerde boyama vbg. Bu örnekler ilk bakışta akla güzelleşme yolunda ilkel veya başarısız girişimlerini ya da bizimkinden farklı bir güzellik anlayışını getirmektedir. Ama gerçekte olan bu ikisi de değildir. İnsanlar güzelleşmek için değil, çirkinleşmek için süslenmişlerdir ilk olarak! [Kaynağım, ismini tam olarak hatırlayamadığım bir belgesel]

Peki neden?

Göreli güçlü toplulukların erkekleri, göreli zayıf toplulukların kadınlarını kendileri için alıp, götürebilmektedir. Topluluğun erkekleri buna karşı çıkamadığı için de, topluluğun kadınları bir şeyler yapmaya çalışmıştır: Çirkinleşmeye..

Peki neden çirkinleşme yöntemi olarak süslenmeyi seçmiştirler? Erkekler, avlanmak için benzer bir amaçla süslenmekteydiler çünkü: Ürkütücü olmak, alalanmak (kamufle olmak) ve güçlü olmak için!

Örnek üzerinden çıkarım yapmayı denersek, çirkinleşmek için kullanılan süslenme, zamanla güzelleşmek için kullanılmaya başlamıştır. Yani aracın amacı ortadan kalkmış ve araç, varlığını sürdürme yolunda ilk amacının tam tersini kendine amaç olarak seçmiştir. Bunun nasıl olabildiğine zaten değindik. Asıl amacım ise şimdi bunun neden olabildiğini sorgulamak! Araç-amaç yanılsamalarının tehlikesini bu tehlikesiz örnek üzerinden göstermek daha kabul edilebilir çünkü.

Araç-amaç yanılsamalarının tehlikesi: Zıtların potansiyel birliği! Bu potansiyel yüzünden çirkinleşmek için (erkeklere benzemek :P için) kullanılan bir şey, güzelleşmek için (erkeklerden farklı olmak :P için) de kullanılabilmektedir. Bu tehlikesiz örneği, tehlikeli hale getirelim şimdi. Amacımız iyi olmak ise, kullanacağımız araç bizi kötü olmaya da götürebilecek potansiyele sahiptir. Tüm insanlığı kurtarma yolunda yaptığımız bir buluş, tüm insanlığı yeryüzünden silmek için de kullanılabilir. Bunun çözümü ise, bizim dışımızdaki “kötü” insanları “iyi”leştirmek ya da yok etmek değildir. Bu sorunu sadece örter, ona dokunmaz bile. Gerçek sorun, aracın var oluşunun kendisindedir. Bunun tek çözümü ise, araçları sürekli sorgulayarak, putlaşmalarını önlemektir!!

Sevgiyle,,

oNuR :: sU LeKeSi